فدراسیون روسیه بخش قابل توجهی از اروپای شرقی و آسیای شمالی را در بر میگیرد. با ۴/۱۷۰۷۵ هزار کیلومتر مربع مساحت در بین کشور های جهان جای اول در است. امتداد آن در جهت نصف النهاری ۵/۲ تا ۴ هزار کیلومتر و در جهت عرض جغرافیایی ۹ هزار کیلومتر است. تقریباً نصف اراضی فدراسیون روسیه (۴۵%) جنگلی میباشد. از شمال تا جنوب، از جزایر قطبی در دریای بارنتس تا سرحدات جنوب در امتداد کوههای قفقاز روسیه بیش از ۴ هزار کیلومتر پهنا دارد. از سواحل شرقی دریای بالتیک تا جزیره راتمانوف در دریای برینگ دارازی شرقی-غربی روسیه تقریباً به ده هزار کلیومتر میرسد که یازده کمربند ساعتی ( تقریباً نصف کره زمین) را در بر دارد.
روسیه شامل ساختار و سطح ئولوژیک بغرنجی است. لکن بطور مختصر میتوان گفت که روسیه از دشتهای بسیار پنهاور در غرب و شمال و کمربند غیریکنواخت سلسله کوهها و پلاتوها در شرق تشکیل شده است.
مناطق گسترده جغرافیایی روسیه از شرق به غرب عبارتند از دشت بزرگ اروپایی، کوههای اورال، سلسله کوهها و ساختارهای کوهستانی در امتداد بخش بزرگ مرزهای جنوبی روسیه و پستی و بلندیهای سیبری (دشت سیبری غربی، پلاتوی سیبری مرکزی و سلسله کوههای سیبری شمال شرقی).
بخش اعظم اروپایی روسیه یک دشت قوسی است که از اروپا به روسیه رسیده و در روسیه پهنتر می شود و میانگین ارتفاع آن ۲۰۰ متر است. طی چندین میلیون سال در نتیجه عوامل جوی صخرههای رسوبی با دشت یکسان شدهاند. در دیگر جاها همین عوامل باعث شسته شدن لایههای رسوبی و پیدا شدن صخرههای سنگی زیر آن شدهاند. برخی اراضی مثل تپههای والدای بین مسکو و سنت پترزبورگ در نتیجه دوران یخبندان بروز کردهاند. بخش اعظم اروپای شمالی روسیه پست و عاری از مجراهای آبی و مملو از دریاچه و باتلاق میباشد. برخلاف این منطقه، بخش اروپای جنوبی روسیه دارای اراضی غنی قابل کشت میباشد و اکثر محصولات کشاورزی کشور را تأمین میکند.
دشت کبیر اروپایی در شرق کوههای اورال با میانگین ارتفاع ۶۰۰ متر به پایان میرسد. مرتفعترین بلندی این منطقه (۱۸۹۴ متر) کوه نارودنایا میباشد. کوههای اورال به دلیل وجود انواع معادن و از جمله نفت و گاز، سنگ آهن، فلزات غیرآهنی و معادن غیرفلزی اهمیت زیادی دارد.
کوههای قفقاز که بین دریاهای سیاه و خزر قرار دارند دو سلسله کوه را شامل میشوند که با دشتهایی از هم جدا شدهاند. قفقاز بزرگ شمالی بخشی از مرز جنوب شرقی روسیه با گرجستان و آذربایجان را تشکیل میدهد. بلندترین نقطه سلسله قفقاز بزرگ ۵۶۴۲ متر در قله کوه البروس میباشد که یک کوه آتشفشانی میباشد و بلندترین کوه اروپا و همچنین روسیه بشمار می رود. دیگر سلسله کوهها در امتداد بخش اعظم مرز جنوبی سیبری مرکزی و شرقی تا اقیانوس آرام قرار دارد. بین این سلسله کوهها میتوان به کوههای آلتای، سایان و یابلونووی و ستانووی اشاره کرد که با سلسله کوههای خاور دور در هم میآمیزند. تمام سلسله کوههای جنوبی دارای ذخایر غنی معدنی میباشند.
دشت سیبری غربی بین اورال و رودخانه ینی سی قرار گرفته که احتمالاً بزرگترین اراضی مسطح جهان است. در وسیعترین بخش این دشت ۱۸۰۰ کیلومتر پهنا دارد و از اقیانوس منجمد شمالی در شمال تا استپهای آسیای مرکزی در جنوب گسترش یافته است. این اراضی بسیار هموار و دارای انشعابات آبی ناچیز و باتلاقها و مردابهای یسیار است. بخشهای شمالی و مرکزی حاوی ذخایر مهم نفت و گاز طبیعی را دارا هستند.
در شرق رودخانه ینی سی ارتفاع اراضی روسیه بالا رفته و یک پلاتوی دایرهوار را تشکیل میدهد که تا رودخانه لنا میرسد. ارتقاع این دشت قریب به ۵۰۰ تا ۷۰۰ متر است. در این منطقه رودخانهها باعث فرسایش شدید شده و در برخی جاها درههای عمیقی ایجاد کردهاند. ساختار زمین شناسی این منطقه بغرنج است. صخرههای دارای منشاء آتشفشانی با صخرههای رسوبی و سیل گدازهها در هم آمیختهاند. تصور می شود که این پلاتو حاوی مقادیر متنابهی ذغال سنگ باشد.
در شرق رودخانه لنا اراضی روسیه دارای رشتههای کوهها با ارتفاع های مختلف( از ۲۳۰۰ تا ۳۲۰۰ متر) و دریاچه های طبیعی است. در مناطق شرقیتر کوهها مرتفعتر و فعالیت آتشفشانی در بروز آنها برتری دارد. در شبه جزیره کامچاتکا ۱۲۰ آتشفشان از جمله ۲۳ آتشفشان فعال که ۲۳ عدد از آنها فعالند و در جزایر کوریل نیز ۱۰۰ آتشفشان ( ۳۰ آتشفشان فعال) وجود دارد.
رویهمرفته روسیه کشوری با رودخانه های متعدد است.طولانیترین رودخانههای این کشور در سیبری قرار دارد. رودخانههای اب و ایرتیش درازترین رودهای روسیه و همچنین آسیا را تشکیل داده و در جهان جای چهارم را دارند. این رودخانهها همراه با هم ۵۴۱۰ کیلومتر درازا دارد و از چین غربی سرچشمه گرفته و از تمام سیبری غربی عبور کرده و به اقیانوس منجمد شمالی میربزد. رودخانه آمور و سرچشمههای آن به نام “اونون” و “شیلکا” با طول کلی ۴۴۱۶ کیلومتر، دومین سیستم رودخانهای روسیه را تشکیل میدهد. بین رودخانههای تک شاخته لنا با ۴۴۰ کیلومتر طولانیترین رود است در ردیف های بعد رودخانههای ایرتیش ، اوب ، ولگا و ینی سی را می توان نام برد.
بین دیگر رودخانهها که به دلایل اقتصادی، کشاورزی یا تولید برق اهمیت دارند میتوان به رودخانه دن در بخش حنوبی روسیه ، داوگاوا ، ناروا ، پچورا ، مزن، و انگا ، ترک و کوبان اشاره کرد.
دریاچههای طبیعی زیادی در روسیه قرار دارد. از دریای خزر،بزرگترین دریاچه جهان که بگذریم باید اشاره شود به دریاچه بایکال در سیبری جنوبی بین دریاچههای قرار گرفته درون روسیه بزرگترین سطح را دارد و از لحاظ ذخایر آب شیرین بزرگترین دریاچه دنیا است و دو دریاچه بزرگ دیگر به نام های لادوگا و اونگا که بزرگترین دریاچههای آب شیرین اروپا هستند